Σήμερα εορτάζουμε την επανάσταση του 1821 και την είσοδο στον αγώνα της Κύμης.
Μετά την έναρξη της επανάστασης στην Ελλάδα, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα για τους κατοίκους της Εύβοιας.
Πριν όμως αναφερθούμε στην περίοδο της Επανάστασης του 1821, θα πούμε ελάχιστα στοιχεία για το παρελθόν.
Το 506 π.Χ. η Κύμη, ακολουθώντας την τύχη όλης της Εύβοιας συμμετείχε στη ναυμαχία, στο βόρειο ακρωτήριό της, στο Αρτεμίσιο , εναντίον των Αθηναίων. Στα βυζαντινά χρόνια η Κύμη βρίσκεται σε αφάνεια. Υπάρχουν όμως χαλάσματα πύργων και κάστρων από την εποχή των Φράγκων.
Φαίνεται ότι γύρω στα 1400 η πειρατεία μαστίζει, κυριολεκτικά, το νησί, και ιδίως την Κύμη λόγω της θέσης της και γι' αυτό βρίσκεται σε παρακμή.
Σ’ αυτά τα χρόνια η Κύμη εμφανίζεται να έχει 2500-3000 κατοίκους οι οποίοι εμπορεύονται με τα νησιά του Αιγαίου από το επίνειο της Κύμης, που ονομαζόταν Λιανάμμος (σημερινή Παραλία Κύμης).
Κατά την περίοδο που επικράτησαν οι Τούρκοι στην Ελλάδα, η Κύμη μαζί φυσικά με όλη την Εύβοια υποτάχθηκε κι αυτή στους Μωαμεθανούς. Το 1470 ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β΄ ο Πορθητής έκανε απόβαση στο νησί 70.000 μαχητών με 300 πλοία. Η Κύμη εντάχθηκε διοικητικά στο πασαλίκι του Έγριπου, που διοικητικό του κέντρο ήταν η Χαλκίδα.Η Εύβοια δεν διέθετε διακεκριμένα πρόσωπα την εποχή εκείνη, ενώ στη Φιλική Εταιρεία, είχαν μυηθεί πολλοί λίγοι. Η κατάσταση των κατοίκων ήταν κακή, μια και στην περιοχή κατοικούσαν Τούρκοι οι οποίοι θεωρούντο άγριοι και από τους πιο αιμοσταγείς.
Ο Διοικητής της Καρύστου ο Ομέρ Μπέης ήταν από τους πιο αδίστακτους και αιμοσταγείς Τούρκους. Όταν οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν τις μυστικές κινήσεις των Ελλήνων, συνέλαβαν τους προκρίτους των πόλεων και κωμοπόλεων ως ομήρους, προκειμένου να εκβιάσουν τους Έλληνες να μην εξεγερθούν. Έτσι λοιπόν, αρχές Απριλίου του 1821, φυλακίσθηκαν μεταξύ άλλων και οι πρόκριτοι της Κύμης Ιωάννης Αστέρης, οι αδελφοί Νικόλαος και Ιωάννης Ζαχαρόπουλος, και από τον Καστροβαλά ο Σταμάτιος Νικολάκης. Από τους παραπάνω, οι Ιωάννης Ζαχαρόπουλος και Σταμάτης Νικολάκης αποκεφαλίσθηκαν ενώ ο Ιωάννης Αστέρης σκοτώθηκε. Ο μόνος που γλύτωσε με παρέμβαση του Ομέρ Μπέη της Καρύστου ήταν ο Νικόλαος Ζαχαρόπουλος.
Παρ’ όλα αυτά οι Ευβοείς δεν έμειναν απαθείς στην Εθνική υπόθεση. Έτσι λοιπόν στις 8 Μαϊου του 1821 ξεκίνησε η επανάσταση στην βόρεια Εύβοια από το Ξηροχώρι (σημερινή Ιστιαία). Αρχηγός ορίσθηκε ο Γεώργιος Βερούσης Μουστανάς, πρώτος ξάδερφος του Οδυσσέα Ανδρούτσου, από τις Λειβανάτες. Η πρώτη προσπάθεια να πολιορκήσουν την πόλη της Χαλκίδας απέτυχε κι έτσι ο Βερούσης καθαιρέθηκε και αρχηγός ανέλαβε ο Αγγελής Γιοβγίνας ή Γοβιός.
Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια για εξέγερση, ο Πρωτοσύγκελος Μακάριος Βαρλαάμ μαζί με άλλους φεύγουν για την Κύμη με σκοπό να ζητήσουν πολεμοφόδια και να ξεσηκώσουν τους Κουμιώτες. Στο δρόμο προς την Κύμη συνάντησαν απεσταλμένους από την Κύμη που μετέφεραν 4 φορτία με πολεμοφόδια για να ενισχύσουν την υπόθεση της επανάστασης. Ο Βαρλαάμ τους μετέφερε τα μηνύματα της καταστροφής και όλοι μαζί γύρισαν στην Κύμη για να εκτιμήσουν την κατάσταση.
Εν τω μεταξύ την περίοδο αυτή ο Ομέρ Μπέης της Καρύστου στέλνει απεσταλμένους στην Κύμη και ζητάει να ετοιμάσουν 300 καταλύματα και τρόφιμα για τον στρατό του επειδή όπως ανέφερε σκόπευε να τους επισκεφθεί. Περισσότερο όμως για επίδειξη και εκφοβισμό το έκανε επειδή υποψιαζόταν εξέγερση.
Έτσι λοιπόν στην Κύμη επικρατούσαν διάφορες απόψεις για το θέμα της εξέγερσης, και η απάντηση που έδωσαν στο Βαρλαάμ ήταν να περιμένουν ακόμη επειδή δεν ήταν έτοιμοι να ξεσηκωθούν. Πρόκριτοι την περίοδο αυτοί στην Κύμη ήταν ο Γεώργιος Αστέρης και ο Δημήτριος Γιαννάκης.
Αφού λοιπόν δόθηκε αρνητική απάντηση από τους Κυμαίους, εστάλει για να τους πείσει για την υπόθεση της επανάστασης ο γιατρός Γεώργιος Βαλτινός με 25 παλικάρια. Στις νέες συζητήσεις συμμετείχαν και οι Δημήτριος Χειλαράς και Δημήτριος Δήμου από την Κύμη καθώς και ο Δημήτριος Δεληγεωργίου από τον Καστροβαλά. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και προσπαθώντας ο Βαλτινός να εμψυχώσει τους κατοίκους και να τους πείσει να εξεγερθούν, αποκεφάλισε 9 Τούρκους στον Καστροβαλά. Έτσι οι Κυμαίοι και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών αποφάσισαν να υψώσουν τη σημαία της Επανάστασης, στο λόφο Ίντζου μεταξύ Καλημεριάνων και Κύμης, όπου σήμερα βρίσκεται η κεραία του ΟΤΕ. Οπλαρχηγοί ορίσθηκαν ο Γεώργιος Ιωάννου Παππάς, ο Γεώργιος Γιαννάκης και ο Δημήτριος Δήμου, οι οποίοι άρχισαν αμέσως να οχυρώνουν την Κύμη μέχρι και τη Λιανή Άμμο.
Ο Όμέρ μπέης μόλις πληροφορήθηκε τα γεγονότα της Κύμης, εκστρατεύει από την Κάρυστο με 300 διαλεχτούς στρατιώτες για να πνίξει την επανάσταση και να καταδιώξει τους επαναστάτες. Ο Ομέρ Μπέης προχωρά και φθάνοντας πολιορκεί την Κύμη.
Οι Κυμαίοι και οι κάτοικοι της γύρω περιοχής με την εμφάνιση των Τούρκων σκορπίσθηκαν άλλοι στα γύρω βουνά, άλλοι στη νησίδα στη Χιλή και άλλοι στα καράβια που είχαν αγκυροβολήσει ανοικτά της Λιαννής Άμμου. Ο Ομέρ Μπέης αφού κατέλαβε την Κύμη, έκαψε τα μισά σπίτια. Στη συνέχεια αφού έκαψε την Ενορία και τον Καστροβαλά, προχώρησε προς τη Λιανάμμο. Οι Κυμαίοι μέσα από τα καράβια κανονιοβολούσαν συνεχώς τους Τούρκους που ήταν στην ξηρά, μια κανονιά μάλιστα χτύπησε και σκότωσε το άλογο του Ομέρ Μπέη, ο οποίος έπεσε κάτω. Αμέσως μετά το περιστατικό αυτό, ο Ομέρ Μπέης φοβούμενος μην σκοτωθεί αποσύρθηκε και στρατοπέδευσε στο Οριό.
Γυρίζοντας ο Ομέρ Μπέης πίσω στο Οριό και μαθαίνοντας πως ο ηγούμενος της Μονής Καταράκτου (Άγιος Δημήτριος) Παίσιος που ήταν κοντά στην Οκτωνιά, έδωσε τρόφιμα σε Ελληνικό πλοίο, τον έπιασε μαζί με άλλους, συνολικά 11, με σκοπό να τους σουβλίσει. Πρώτος σουβλίσθηκε ο ηγούμενος και μετά άλλοι δύο. Για καλή τύχη όμως των υπολοίπων, έφθασε γραμματοκομιστής από τη Χαλκίδα που τον καλούσε σε συνάντηση με τον Ομέρ Βρυώνη. Ο Ομέρ Μπέης χάρισε τη ζωή στους υπόλοιπους Έλληνες και αναχώρησε για τη Χαλκίδα.
Όπως αναφέρει ο Ναθαναήλ Ιωάννου στο βιβλίο του ΕΥΒΟΪΚΑ υποχρέωσαν τον Αναστάσιο Ψυχογιό από τις Κονίστρες να φτιάξει τις σούβλες. Μάλιστα τον έβαλαν να φτιάξει και μία για τον εαυτό του. Τη τελευταία όμως στιγμή γλύτωσε αυτός και οι άλλοι συγκρατούμενοι που ήταν έτοιμοι για ψήσιμο.
Μετά την αναχώρηση του Ομέρ Μπέη για τη Χαλκίδα, στη θέση του ήρθε ο Μουσελίμης με 1000 άντρες, ο οποίος έσυρε μαζί του το Δεσπότη της Χαλκίδας Γρηγόριο υποχρεώνοντας τον να νουθετεί τον κόσμο. Στην Κακιά Σκάλα όμως ο Δεσπότης έπεσε από το άλογο και έσπασε το πόδι του. Ο Μουσελίνης τον κουβαλούσε μαζί του πάνω σε ένα ξυλοκρέβατο, νομίζοντας ότι οι προτροπές του Δεσπότη για σταμάτημα της επανάστασης θα έπιαναν τόπο. Ο Γρηγόριος όμως προσπαθούσε να δραπετεύσει και σε κάθε ευκαιρία καλούσε κρυφά τον κόσμο να ενισχύσει την επανάσταση. και αφού ρήμαξε την περιοχή γύρισε στην Χαλκίδα.
Οι Κυμαίοι όταν επέστρεψαν στα σπίτια τους από τη Χιλή και τα καράβια και είδαν την καταστροφή που τους είχαν προκαλεσει οι Τούρκοι θέλησαν να πάρουν εκδίκηση και στις 7 Ιουλίου του 1821 επιτέθηκαν, στο Μεχμέτ Σόκο που οχυρώθηκε μαζί με άλλους 15 Τούρκους στη θέση Παλιοχώρι, ανάμεσα Λέπουρα και Κριεζά, πλην όμως αποχώρησαν παρά το γεγονός ότι οι πολιορκηθέντες Τούρκοι είχαν περιέλθει σε πλήρη απελπισία.
Ο Μεχμέτ Αλή Μπέης, Διοικητής της Καρύστου που αντικαθιστούσε τον Ομέρ Μπέη, έσπευσε με 37 άνδρες προς βοήθεια του. Συνέλαβε τον παπά Μανόλη και το Νικόλαο Γιαννάκη, τους οποίους κρατούσε ομήρους.
Εναντίον των Τούρκων οι οποίοι είχαν οχυρωθεί στο Παλαιοχώρι, ήλθαν Κυμαίοι με μεγάλη δύναμη και τους πολιόρκησαν . Οι Τούρκοι έδεσαν σφικτά τους δύο ομήρους που είχαν πάρει, το Ν. Γιαννάκη και τον Παπά Μανόλη και απειλούσαν να τους σκοτώσουν. Δυστυχώς όμως εφονεύθη ο οπλαρχηγός των Κυμαίων, ο Γεώργιος Ιωάννου Παπάς κι έτσι απεσύρθηκαν οι Κυμαίοι. Οι Τούρκοι βρήκαν αμέσως την ευκαιρία και αναχώρησαν για τα Στύρα μαζί με τους δύο ομήρους, οι οποίοι όμως καθ’ οδόν βρήκαν την ευκαιρία και απέδρασαν και γύρισαν πίσω σώοι και αβλαβείς.
Οι Έλληνες πήραν θάρρος από την αναχώρηση των Τούρκων και κατέλαβαν το Σωληνάριον που βρίσκεται δίπλα στα Κριεζά. Εναντίον τους έρχεται με 70 άνδρες ο φρούραρχος Καρύστου, επιτέθηκε δε στο Δύστο κατά των Ελλήνων ,οι οποίοι νομίζοντας ότι οι Τούρκοι είναι πάρα πολλοί ετράπησαν σε φυγή.
Κατά την αποχώρηση πληγώθηκε ο ιερομόναχος της Μονής του Σωτήρος Ιωσήφ Ντοβίνος που οι Τούρκοι τον πρόφθασαν και τον αποκεφάλισαν.Ύστερα από την αποτυχία αυτής της εκστρατείας οι κάτοικοι της Καρυστίας, βρισκόμενοι σε αμηχανία, αποφάσισαν να ζητήσουν από το γενικό αρχηγό Αγγελή Γωβιό να στείλει έναν ικανό αρχηγό, για να αναλάβει την αρχηγία του αγώνα της επαρχίας Καρυστίας εναντίον των Τούρκων. Ο Αγγελής διόρισε το Νικόλαο Κριεζώτη, πού ήταν γενναίος πολεμιστής και είχε ήδη διακριθεί στον πόλεμο .
Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1821 ο Νικόλαος Κριεζώτης με 30 παλικάρια ήρθε στην Κύμη για να την εκκαθαρίσει από τους Τούρκους και συνάντησε το Βάσο Μαυροβουνιώτη. Στις 27 Σεπτεμβρίου πολιόρκησε στις Πετριές τον Τούρκο Μαχμούτ Ξυνό, ο οποίος λυμαινόταν την περιοχή του Δύστου. Οι Τούρκοι είχαν οχυρωθεί σε ένα σπίτι και ο Κριεζώτης έβαλε φωτιά και τους ανάγκασε να παραδοθούν και να συλληφθούν. Τους αιχμαλώτους τους έστειλαν για φύλαξη στη σκούνα του Δ. Γιαννάκη.
Ο Όμέρ μπέης μαθαίνοντας την αιχμαλωσία του επιστάτη του, Μαχμούτ Ξυνού ξεκίνησε με 300 άνδρες να τον ελευθερώσει και να τιμωρήσει τους Κουμιώτες. Αρχές Οκτωβρίου φθάνοντας στην Κύμη χωρίς να συναντήσει καμία αντίσταση, βάζει για δεύτερη φορά φωτιά και κάνει στάχτη ό,τι είχε απομείνει από την πρώτη φορά. Το ίδιο επανέλαβε και στον Καστροβαλά, οι κάτοικοι κατέφυγαν και πάλι στα γύρω βουνά, στη νησίδα στη Χιλή και την Σκύρο. Οι Τούρκοι αφού μάζεψαν ό,τι αγαθό βρήκαν, συνέλαβαν μάλιστα και 70 γυναίκες τις οποίες πήραν μαζί τους στο Αυλωνάρι.
Ο Πρωτοσύγγελος Βαρλαάμ επενέβη τότε και ζήτησε να ανταλλάξει το Μαχμούτ Ξυνό με τις 70 γυναίκες και τον ιεροδιάκονο Νι¬κηφόρο. Ο Ομέρ δέχτηκε αλλά, όπως το συνήθιζαν οι Τούρ¬κοι, αθέτησε την υπόσχεσή του. Αφού πήρε τον Ξυνό άφησε ελεύθερες 65 γυναίκες, αλλά όχι και το Νικηφόρο, τον οποίο αποκεφάλισε. Μεταξύ των γυναικών που κράτησε ήταν και μια πανέμορφη κοπέλα, η Μαρία Γιαννάκη, την οποία ο Ομέρ Μπέης κράτησε για το χαρέμι του. Ο Ομέρ Μπέης παρέμεινε στην περιοχή περίπου ένα μήνα και στη συνέχεια επέστρεψε στην Κάρυστο.
Έτσι είχαν τα πράγματα στην περιοχή της Κύμης τον πρώτο χρόνο. Δύο φορές οι Τούρκοι έκαψαν και λεηλάτησαν την Κύμη και τον Καστροβαλά και άρπαξαν ότι βρήκαν από τους κατοίκους.
Οι άνθρωποι αυτοί που αναφέραμε αλλά και όλοι οι ανώνυμοι που έδωσαν την ζωή τους για την ελευθερία έδωσαν το δικαίωμα στην Κύμη για μια άλλη φορά να γράψει σελίδας δόξας και οι απόγονοι αυτών ζούνε ανάμεσά μας. Η δε Κύμη, συνέχισε την πορεία της στο χρόνο, δίνοντας καινούργια ονόματα να κοσμούν την Ιστορία της Ελλάδας, όπως Βελισσαρίου, Παπανικολάου, Παππάς και άλλοι.
Ζήτω η Επανάσταση του 1821
Ζήτω η Κύμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου